JAN DRECHSLER
"Legendy Skoczowa i okolic"
WstÄ?p do ksiÄ???ki:
Skoczów pe??en tajemnic
Skoczów od zawsze by?? grodem, z którym zwiÄ?zanych by??o wiele legend i tajemnic. Jak ka??de stare miasto kusi?? do przeglÄ?dania kart jego historii, a jeszcze bardziej do odwiedzania miejsc, które gdyby tylko mówiÄ? mog??y, zapewne pochwali??yby siÄ? niezliczonymi zdarzeniami, przepe??nionymi metafizycznym kolorytem. To najwiÄ?ksze bogactwo tego miasteczka, ale te?? i krÄ?gos??up ca??ej magii z nim zwiÄ?zanej. Jej zapach smak i kszta??ty bardzo dok??adnie obrazuje pozycja, którÄ? majÄ? Pa??stwo w rÄ?kach – „Legendy Skoczowa i okolic”. Ma siÄ? wra??enie, ??e autor – Jan Drechsler – w nadwi??la??skim miasteczku mieszka?? od zawsze, zna go wy??mienicie, a ponad to wie, jak w kilku s??owach opowiedzieÄ? o najwarto??ciowszych jego walorach. Odszukuje je bez trudu przy okolicznych stawach, zbiegach rzek, w siedzibie magistratu, ale i na samym rynku – przy fontannie, która jest skoczowskim znakiem rozpoznawczym. Elementem ??Ä?czÄ?cym prawie wszystkie opowie??ci jest wszÄ?dobylski, zadziorny, ale te?? niezwykle b??yskotliwy utopiec – ??abo podobny stworek mieszkajÄ?cy w wodnym klimacie. Wyrazisto??Ä? jego charakteru w sposób nieco przerysowany obrazuje tak naprawdÄ? typowo ludzkie cechy, z których czÄ?sto powinni??my byÄ? dumni, ale mo??e jeszcze czÄ???ciej powinni??my siÄ? ich wstydziÄ?. Utopiec stanowi zatem lustro, w którym niejeden powinien siÄ? przeglÄ?dnÄ?Ä? najlepiej z jego czÄ?stotliwo??ciÄ? przeglÄ?dania siÄ? w wodnych odmÄ?tach. Filuterno??Ä? tego stworka nie pozwala na niego siÄ? gniewaÄ?, wrÄ?cz przeciwnie, rodzi ku niemu p??ynÄ?cÄ? sympatiÄ?. Fakt ten sprawia, ??e wodny demon, jak niektórzy go okre??lajÄ?, jest niezwykle wdziÄ?cznym bohaterem opowiada?? kierowanych do dzieci. DziÄ?ki temu w??a??nie „Legendy…”, które autor ofiarowuje czytelnikowi, nie majÄ? jakichkolwiek wiekowych ogranicze?? – kierowane sÄ? absolutnie do wszystkich. Uniwersalno??Ä? spisanych poda?? podkre??lajÄ? równie?? liczne odwo??ania do postaci ??wiÄ?tych, biblijnych wydarze??, anio??ów, diab??ów. Elementy gwarowe, które siÄ? w nich pojawiajÄ? sÄ? specjalnÄ? dedykacjÄ? dla tych, którzy tylko w ten sposób przywykli siÄ? porozumiewaÄ?. Walory historyczne pomagajÄ? zg??Ä?biÄ? wiedzÄ? na tematy minionych czasów (skoczowska wizyta cesarza Franciszka Józefa I, nawiÄ?zanie do bytno??ci na tych terenach spo??eczno??ci ??ydowskiej, przywo??anie postaci historycznych zwiÄ?zanych z KsiÄ?stwem Cieszy??skim) . Opowie??ci sÄ? te?? ??ród??em inspiracji fantastów, którzy bardzo czÄ?sto pogrÄ???eni w tolkienowskim ??wiecie majÄ? okazjÄ? „jedynie cudze chwaliÄ? swego nie znajÄ?c”. Trudno nie wymieniÄ? w??ród odbiorców tej??e pozycji etnologów. „Legendy…” wielokrotnie odwo??ujÄ? siÄ? do obyczajów ludno??ci zamieszkujÄ?cej tereny Skoczowa i okolic, przywo??ujÄ?c choÄ?by znany na ca??Ä? PolskÄ? obrzÄ?d pochodu z Judoszym. Nie zosta?? zapomniany równie?? ciÄ?gle ??ywy i majÄ?cy siÄ? dobrze sk??adnik skoczowskiej tradycji – czwartkowy targ. Nie pominiÄ?cie tego cotygodniowego wydarzenia jednoznacznie dowodzi, ??e autor doskonale rozumie, co jest dla skoczowian wa??ne, co stanowi ich nie koniecznie szarÄ? rzeczywisto??Ä?. Brak owej szaro??ci jest konsekwentnie nakre??lony nawet przez samÄ? istotÄ? opisywanych wydarze??. Ka??dorazowo majÄ? one postaÄ? dialogu. WrÄ?cz namacalnie odczuwa siÄ? wa??enie skrajnych biegunów na dwóch starych szalkach zawieszonych na wadze po przeciwnych stronach. Ca??y czas cz??owiecze??stwo igra z duchowo??ciÄ?, „fizyka” z metafizykÄ?, w ko??cu dobro ze z??em. Jedynie liryczny aspekt ??agodzi ostre kontury przeciwnych jako??ci, personifikujÄ?c na przyk??ad biedÄ?, nÄ?dzÄ? czy krzew je??yn. Niemal??e Le??mianowej liryczno??ci towarzyszy du??a plastyczno??Ä? opisywanych tre??ci. Czytelnik na poczÄ?tku ka??dej z legend przez do??Ä? d??ugi czas wprowadzany jest w nowy ??wiat, który z równÄ? si??a smakuje, mieni siÄ? kolorami, pachnie i zachÄ?ca w swe progi. Pobudzenie apetytu poznawania nowych historii jest tak wielkie, ??e na ich zako??czenie nigdy nie mo??na poczuÄ? siÄ? sytym. Pointa jest klarowna, jednoznaczna i zdecydowana – jednym postawieniem kropki ko??czy wizytÄ? w „innej bajce”. Opanowanie przez autora do perfekcji takiego zabiegu wywo??uje tylko jedno odczucie – chce siÄ? czytaÄ? kolejne i kolejne opowie??ci, zatracajÄ?c wra??enie, ??e ten piÄ?kny, ciekawy, zabawny ??wiat odwiedzi??o siÄ? tak krótko.
Ko??czÄ?c opisowÄ? wycieczkÄ? po tre??ci poszczególnych historii przyjrzyjmy siÄ? jeszcze ok??adce „Legend Skoczowa i okolic”. Widnieje na niej rysunek Miros??awa Ogi??skiego przedstawiajÄ?cy najstarszy budynek w Skoczowie, którego piwnice pamiÄ?tajÄ? jeszcze XIV wiek. Symbolika zwiÄ?zana z tym w??a??nie miejscem jest wielopoziomowa. W budynku tym obecnie mie??ci siÄ? Muzeum im. Gustawa Morcinka, który niezwykle przyczyni?? siÄ? w swej twórczo??ci do rozs??awienia lokalnych utopców. PiszÄ?c o nich moralizowa??, kreowa?? ba??niowo??Ä? klimatu, jak równie?? pracowa?? nad tym, by Skoczów w prozatorskiej formie unie??miertelniÄ?. Uda??o mu siÄ? to w stu procentach. Jan Drechsler podÄ???a niejako tym ??ladem i stÄ?d swego rodzaju symboliczne przes??anie ok??adki. Jej wymiar historyczny splata siÄ? równie?? z historycznymi odwo??aniami wpisanymi w poszczególne legendy. Warto tak??e wspomnieÄ?, i?? ten nieustajÄ?cy dualizm dobra i z??a otoczony zewszÄ?d metafizykÄ? równie?? i tego budynku dotyczy. Od lat bowiem krÄ???Ä? wie??ci, ??e w tym??e muzeum straszy. Kto jest ??Ä?dny przygód o tak bujnym kolorycie mo??e po przeczytaniu „Legend Skoczowa i okolic” odwiedziÄ? i samÄ? placówkÄ? w poszukiwaniu wra??e?? mistrzowsko wykreowanych przez autora.
Jednym s??owem serdecznie zapraszam do lektury i… Skoczowa pe??nego nadal nieodkrytych tajemnic.
Julia Raszka
"Legendy Skoczowa i okolic" mo??na nabyÄ?
w skoczowskim ARTadresie (Rynek 18) w cenie 17 z??.
